KOŁO
CHEMIKÓW
ABSOLWENTÓW
UNIWERSYTETU
WARSZAWSKIEGO
__________________________________________________________________________________________
U.W. Wydział Chemii, ul. Pasteura 1, 02-093 Warszawa


I zjazd
.
.
.
Powrót
Powrót do str. gł.

Materiały zjazdowe

Profesor Antoni Łaszkiewicz (1904 – 1980)

Profesor Antoni Łaszkiewicz urodził się 20 września 1904 r. na Kaukazie w Zakatałach, jako syn Franciszka Łaszkiewicza, pracującego w sądzie, i Marii Łaszkiewiczowej, z domu Klipunowskiej. Dzieciństwo i lata młodzieńcze spędził w Gruzji w miejscowości Gori, a później w Żytomierzu na Wołyniu. Od 1920 r. wraz z matką mieszka w Warszawie, gdzie po zdanej maturze rozpoczyna studia krystalografii, mineralogii i petrografii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Zarabia na utrzymanie swoje i matki korepetycjami i dorywczą pracą. 
 W roku 1923 Antoni Łaszkiewicz podejmuje pracę w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego początkowo jako demonstrator, następnie jako młodszy asystent. Od r. 1925 jest również asystentem w Zakładzie Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w latach 1926-1928 wykładał mineralogię na kursach prowizorskich dla farmaceutów. Studia ukończył 1 lutego 1929 r. w stopniu doktora filozofii na podstawie rozprawy „Studia mineralogiczne”, po czym podjął pracę na Wszechnicy Jagiellońskiej pod kierownictwem prof. Stefana Kreutza. 
W r. 1931 Antoni Łaszkiewicz jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej doskonalił się w goniometrii refleksyjnej kryształów u prof. Victora Goldschmidta w Heidelbergu oraz u prof. Paula Niggliego w Zurichu. Wraca następnie na Uniwersytet Warszawski, gdzie kontynuuje swoją działalność dydaktyczną rozpoczętą w roku 1925. Habilituje się w r. 1931 w zakresie krystalografii na Wolnej Wszechnicy Polskiej, a rok później na Uniwersytecie Warszawskim. Tutaj do wybuchu II wojny światowej wykłada krystalografię i mineralogię dla studentów chemii i geologii, oraz osobno dla studentów studiujących farmację. W tym też okresie zajmował się badaniami morfologicznymi minerałów oraz był autorem podręczników akademickich krystalografii, mineralogii oraz przewodnika do ćwiczeń z optyki kryształów.
 Zmobilizowany w sierpniu 1939 r. Antoni Łaszkiewicz uczestniczy w stopniu porucznika w kampanii wrześniowej w grupie „Narew”, z którą wycofuje się na Polesie. Po zakończeniu działań wojennych znalazł się w Wilnie, gdzie na Uniwersytecie wykładał krystalografie, następnie pracował w Komitecie Pomocy Uchodźcom i w Zarządzie Dróg Litwy jako inżynier-gruntoznawca. Po zajęciu Wilna w 1941 roku przez Niemców powrócił do Warszawy. Tutaj bardzo czynnie działał jako wykładowca na tajnych kompletach uniwersyteckich i politechnicznych oraz w konspiracji. Jako żołnierz Armii Krajowej walczył w Powstaniu Warszawskim, potem przeszedł obóz w Pruszkowie, skąd przedostał się do Krakowa, gdzie kontynuował swą działalność w tajnym nauczaniu na kursach uniwersyteckich.
 Po wyzwoleniu Krakowa Antoni Łaszkiewicz wraca do Warszawy i w lutym 1945 r. podejmuje pracę w odradzającym się Uniwersytecie, początkowo na stanowisku zastępcy profesora, o od czerwca 1946 roku – profesora nadzwyczajnego i jednocześnie kierownika Zakładu Mineralogii i Petrografii. Ma tu też powierzona funkcję dyrektora Studium Wstępnego dla młodzieży zapóźnionej w nauce. Wykłady krystalografii i mineralogii Profesor prowadził do roku 1949. Po zakończeniu wykładów mineralogii Profesor zorganizował w latach 1947 i 1948 bardzo interesujące wycieczki w Sudety, podczas których studenci zobaczyli wiele ciekawych minerałów i skał w miejscach ich występowania. Dzięki wycieczkom studenci poznali bliżej Profesora, nie tylko jako wybitnego mineraloga, ale także jako człowieka pełnego zrozumienia i życzliwości dla studentów.
 W latach 1949 – 1955 Profesor Łaszkiewicz przebywał w więzieniu, gdzie był represjonowany przez peerelowską bezpiekę wskutek zarzucanej Mu działalności konspiracyjnej. W końcu 1956 r., w okresie „odwilży”, po ponownym rozpatrzeniu sprawy został uniewinniony i zrehabilitowany. Po odzyskaniu wolności Profesor wobec zaistniałych w międzyczasie zmian organizacyjnych na Uniwersytecie nie miał już możliwości powrotu na swoje uprzednie miejsce pracy, lecz został zatrudniony w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie na stanowisku samodzielnego pracownika nauki. W czerwcu 1964 roku został mianowany profesorem zwyczajnym. Na stanowisku kierownika zakładu pozostał do przejścia na emeryturę w lipcu 1972 r.
 Dorobek naukowy Profesora wyraża się liczbą ponad 140 publikacji z dziedziny mineralogii regionalnej Polski z mocnym akcentem na zależność pokroju kryształów od warunków środowiska ich wzrostu. Badając kryształy kwarcu różnego pochodzenia udowodnił np. że pokrój dwupiramidalny tego minerału nie może być – jak się powszechnie uważało – kryterium jego krystalizacji wysokotemperaturowej, gdyż taki właśnie pokrój – jak wykazał – może też wykształcać kwarc niskotemperaturowy. W tematyce petrochemicznej dużą pozycję stanowią prace o genezie i ewolucji skał solnych łącznie z metodyką ich badań oraz skały i minerały krystalicznego podłoża Niżu Polskiego. Poza minerałami Profesor badał morfologię i strukturę niektórych syntetycznych związków organicznych dla potrzeb farmacji. Listę Jego publikacji wzbogaca szereg artykułów poświęconych popularyzacji nauki, historii nauki, muzealnictwa i recenzji wydawnictw.
 W ciągu 25 lat pracy w Instytucie Geologicznym Profesor wybitnie zasłużył się w kształceniu młodej kadry naukowej. Był promotorem 10 przewodów doktorskich, recenzentem 34 rozpraw doktorskich i 15 dysertacji habilitacyjnych. Opiniował 14 wniosków do tytułu profesora nadzwyczajnego i 4 – do tytułu profesora zwyczajnego. Był członkiem Rady Naukowej Instytutu oraz członkiem założycielem i wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego. W latach 1963 – 1970 kierował działem mineralogii i petrografii Muzeum Ziemi PAN w Warszawie.
 W uznaniu wielu zasług Profesor Antoni Łaszkiewicz był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji narodowej, a za udział w Powstaniu Warszawskim – Krzyżem Walecznych. W roku 1967 Zakatały, miasto gdzie się urodził, nadało Mu obywatelstwo honorowe.
 Inna domeną działalności Profesora była filatelistyka, która zajmował się z wielkim zaangażowaniem i fachowo od roku 1926, a już w latach 1928 – 1930 był prezesem Polskiego Towarzystwa Filatelistycznego w Warszawie. Najbardziej interesował się znaczkami polskimi. Był autorem ponad 170 publikacji o tematyce filatelistycznej, a także autorem i współautorem wysoko cenionej monografii „Polskie Znaki Pocztowe”. Był poza tym uznanym ekspertem międzynarodowym, posiadaczem krajowych i międzynarodowych odznaczeń filatelistycznych.
Profesor Antoni Łaszkiewicz zmarł 21 kwietnia 1980 roku. W pamięci studentów i współpracowników pozostał jako wybitny uczony, Polak patriota, człowiek bardzo skromny, uczynny, o wyjątkowych walorach umysłu i charakteru.
 Szczegółowy spis publikacji Profesora jest podany w Kwartalniku Geologicznym, tom 25, nr 1, 1981, str. 1 – 10.

Antoni Nowakowski

Do góry
Powrót
>>

Str. oprac. Adam Mysliński